Minggu, 11 Januari 2015

Wangsalan



Wangsalan yaiku unen-unen utawa tetembungan kang saemper cangkriman kang batangane (wangsulane) wis sinandi ing wanda-wandaning tembung-tembung. Wangsalan kaperang dadi 6 yaiku:

1. Wangsalan Padinan
Wangsalan padinan yaiku wangsalan kang digunakake minangka pacelathon ing saben dinane, mula ana sing nganggo nyebutake batangane la nana sing tanpa batangan, amarga wong-wong sing padha krungu/maca wis ngerti maksude (batangane).
Tuladha:
Njanur gunung, kadingaren gelem mampir!
Wangsalan       : njanur gunung
Batangan         : aren
Tebusan           : kadingaren
Tembung njanur gunung iku arane aren, mula biasa dadi tembung kadingaren.

2. Wangsalan Lamba
Wangsalan lamba yaiku wangsalan kang mung isi batangane siji.
Tuladha:
Roning mlinjo, sampun sayah nyuwun ngaso.
Widheng galeng, tekamu apa padha rahayu?
Tembung roning mlinjo iku arane eso, mula bisa dadi ngaso. Dene tembung widheng galeng iku arane yuyu, mula bisa dadi tembung rahayu.

3. Wangsalan Rangkep
 Wangsalan rangkep yaiku wangsalan kang bisa batangane luwih saka siji.
Tuladha:
Jenang sela, wader kalen sesonderan
Apuranta, yen wonten lepat kawula
Tembung jenang gula arane apu, mula dadi tembung apuranta. Dene tembung wader kalen sesonderan arane sepat, mula bisa dadi tembung lepat.

4. Wangsalan Memet
Wangsalan memet yaiku wangsalan kang carane nggoleki batangane sarana ngonceki maksude tetembungane ambal ping pindho.
Tuladha:
Uler kambang, yen trima alon-alonan bae.
Tembung uler kambang tegese lintah, mula batangane dadi tembung satitahe. Tembung satitahe tegese ora ngaya, mung tumindak sakepenake bae, kanthi alon-alonan.

5. Wangsalan Edipeni
Wangsalan edipeni yaiku wangsalan kang mawa paugeran:
a. unen-unene kedadeyan saka 2 ukara (wangsalan rangkep)
b. saben ukara kang kapisan (yaiku isi wangsalan) mawa purwakanthi guru swara lan purwakanthi basa).
Tuladha:
Tepi wastra, wastra kang tumrap mustaka
Mumpung mudha, nggegulanga ngiket basa
Tembung tepi wastra  iku tegese kemadha, mula bisa dadi tembung mudha. Dene tembung wastra kang tumrap mustaka iku tegese iket, mula bisa dadi tembung ngiket.

6. Wangsalan ing Sekar
 Wangsalan kang mapan ana sajroning sekar/tembang.
Tuladha ana ing tembang Kinanthi:
Kinanthi linging pitutur
Kenthang rambat menyan putih
Awasna dipun pratela
Noleha wiranging wuri
Cecangkok wohing klapa
Kang dadi pathoking urip
Sajroning tembang ing dhuwur ana wangsalan, yaiku (1) kenthang rambat tegese tela, mula bisa dadi tembung pratela, (2) menyan putih tegese tawas, mula bisa dadi tembung awasna, (3) cecangkok wohing klapa tegese bathok, mula bisa dadi tembung pathoking.

Kapethik saking : Esensi Bahasa Jawa Kelas XI semester genap

Tidak ada komentar:

Posting Komentar